Podział majątku przed rozwodem
Rozwód i podział majątku często powszechnie uznawane są za możliwe do „załatwienia” w jednym postępowaniu. Tymczasem, sąd rozwodowy co do zasady w ogóle nie zajmuje się kwestiami związanymi ze składnikami majątku wspólnego stron i podziałem tego majątku. Na spotkaniach z Klientami – gdy przekazuję tę informację – słyszę pytanie: czy podział majątku przed rozwodem jest możliwy? Odpowiadam wówczas – zgodnie z prawdą – że owszem, podział majątku przed rozwodem jest możliwy. Aby był on możliwy, trzeba jednak spełnić kilka warunków, opisanych w treści dzisiejszego artykułu.
Sprawa o rozwód
Sprawa o rozwód rozpoznawana jest przed sąd okręgowy, właściwy najczęściej dla miejsca (miejscowości) ostatniego wspólnego zamieszkania małżonków.
W sprawie o rozwód sąd – co do zasady (o wyjątku poniżej) nie orzeka wcale ani o majątku wspólny stron, ani o kredytach czy innych zobowiązaniach zaciąganych przez strony.
Sąd rozwodowy zajmuje się tylko tymi kwestiami, które muszą następnie znaleźć się jako rozstrzygnięcia w wyroku rozwodowym. Szczegółowe informacje na temat tego, co zawiera wyrok rozwodowy, znajdziesz tutaj.
Na potrzeby dzisiejszego artykułu wystarczy wskazać, że w sprawie o rozwód sąd zajmuje się następującymi kwestiami:
- winą za rozkład pożycia małżeńskiego (lub nie orzeka o winie na zgodny wniosek obojga małżonków),
- władzą rodzicielską nad małoletnimi dziećmi stron,
- miejscem pobytu dzieci stron po rozwodzie,
- kontaktami rodziców z dziećmi po rozwodzie,
- alimentami na dzieci,
- alimentami między małżonkami (na żądanie)
- sposobem korzystania ze wspólnego mieszkania stron (na żądanie).
W braku odmiennych ustaleń lub orzeczeń sądowych, skutek wprowadzenia ustroju rozdzielności majątkowej w małżeństwie stron następuje dopiero z dniem uprawomocnienia się wyroku rozwodowego. Skutek rozdzielności majątkowej może nastąpić jednak szybciej (jeszcze przed wydaniem bądź uprawomocnieniem się wyroku rozwodowego, a nawet jeszcze przed złożeniem pozwu o rozwód do sądu). Będzie tak wtedy, jeśli w małżeństwie stron zostanie wprowadzony ustrój rozdzielności majątkowej małżeńskiej.
Podział majątku przed rozwodem – ustroje majątkowe małżeńskie
Podział majątku jest zatem w rozumieniu przepisów odrębną sprawą od rozwodu. Aby ustalić skład majątku wspólnego stron, a następnie go podzielić, trzeba ustalić najpierw, w jakim okresie czasu ten majątek wspólny był przez strony gromadzony.
Majątek wspólny jest gromadzony przez strony w czasie obowiązywania tak zwanej wspólności majątkowej małżeńskiej. Datą początkową obowiązywania tego ustroju majątkowego jest najczęściej (ale nie zawsze) data ślubu stron. Zasada jest więc taka, że od tego dnia strony gromadzą majątek wspólny (poza tymi przypadkami, w których majątek gromadzony w czasie trwania wspólności pozostaje majątkiem osobistym).
Datą końcową dla gromadzenia majątku wspólnego stron będzie więc ostatni dzień wspólności majątkowej. Strony, czyli małżonkowie, pozostają w ustroju wspólności majątkowej do dnia, od którego są już w ustroju rozdzielności majątkowej małżeńskiej.
Odpowiadając zatem na pytanie czy podział majątku przed rozwodem jest możliwy, należy odpowiedzieć: tak, jest możliwy, jeżeli jeszcze przed rozwodem w małżeństwie stron wprowadzony został ustrój rozdzielności majątkowej małżeńskiej.
Rozdzielność majątkowa u notariusza
Rozdzielność majątkowa w małżeństwie stron może zostać wprowadzona albo dobrowolnie, albo przymusowo.
Wprowadzenie rozdzielności majątkowej dobrowolnie oznacza zawarcie przez oboje małżonków umowy w tej kwestii. Umowa zawierana jest w formie aktu notarialnego. Dlatego też w celu jej zawarcia należy udać się do notariusza. Koszt zawarcia takiej umowy to obecnie około 500 złotych. W przypadku zawarcia umowy wprowadzającej rozdzielność majątkową przed notariuszem, skutek rozdzielności majątek następuje na dzień zawarcia aktu notarialnego.
Przykład: Małżonkowie wstąpili w związek małżeński w dniu 15 maja 2020 roku. Przed ślubem ani po ślubie dotychczas nie zawierali umowy o rozdzielności majątkowej. Rozdzielność nie została też wprowadzona przez sąd. Umowę o rozdzielności majątkowej zawarli u notariusza w dniu 4 stycznia 2024 roku. W dniu 25 lutego 2024 roku jedno z małżonków skierowało do sądu okręgowego pozew o rozwód. Majątek wspólny gromadzili zatem od dnia 15 maja 2020 roku (data ślubu) do dnia 4 stycznia 2024 roku (data zawarcia umowy u notariusza).
Taki stan faktyczny oznacza, że podział majątku przed rozwodem jest możliwy już od dnia 4 stycznia 2024 roku.
Rozdzielność majątkowa w sądzie
Zdarza się, że jedno z małżonków nie zgadza się ani na wprowadzenie rozdzielności majątkowej u notariusza, ani na podział majątku przed rozwodem.
W takim stanie rzeczy, aby podział majątku przed rozwodem był możliwy, wprowadzenie ustroju rozdzielności majątkowej w małżeństwie stron musi nastąpić w sposób przymusowy. Tym przymusem jest wyrok sądu.
Różnica między ustanowieniem rozdzielności majątkowej przez sąd oraz ustanowieniem rozdzielności majątkowej u notariusza jest istotna. Mianowicie – w przypadku umowy notarialnej nie ma możliwości wprowadzenia rozdzielności z tak zwaną datą wsteczną. Przykładowo, jeśli małżonkowie spotykają się u notariusza 4 stycznia, to skutek rozdzielności nastąpi z dniem 4 stycznia. Nie będzie tu możliwości, aby małżonkowie ustalili, że pozostają w rozdzielności już od dnia 1 grudnia roku poprzedniego.
W przypadku wyroku sądowego, istnieje możliwość ustalenia rozdzielności majątkowej z datą wsteczną. Jest zatem możliwe, aby przykładowo wyroku sądu z dnia 15 marca 2024 roku sąd wskazał, iż rozdzielność majątkowa w małżeństwie stron następuje z dniem 1 grudnia 2023 roku.
Więcej na temat rozdzielności majątkowej z datą wsteczną przeczytasz tutaj.
Podział majątku przed rozwodem – dalsze kroki
Po ustanowieniu rozdzielności majątkowej w małżeństwie stron będzie zatem możliwy podział majątku przed rozwodem. Podział majątku może nastąpić na dwa sposoby:
- ugodowo – poprzez wypracowanie między małżonkami polubownego sposobu podziału majątku, a następnie zawarcie ugody,
- sądowo – poprzez wniesienie do sądu wniosku o podział majątku wspólnego stron.
Podział majątku przez sąd rozwodowy
Odpowiadając natomiast na pytanie, czy możliwy jest podział majątku przez sąd rozwodowy, należy odwołać się do treści artykułu 58 §3 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego. Stanowi on, iż na wniosek jednego z małżonków sąd może w wyroku orzekającym rozwód dokonać podziału majątku wspólnego, jeżeli przeprowadzenie tego podziału nie spowoduje nadmiernej zwłoki w postępowaniu.
Trzeba otwarcie wskazać jednak, iż w praktyce przepis ten nie funkcjonuje. Sądy rozwodowe raczej niechętnie podchodzą do kwestii podziału majątku w rozwodzie, powołując się właśnie na zwłokę (opóźnienie), którą taki podział mógłby spowodować w rozwodzie.
Podział majątku przed rozwodem - porada
Na poradę prawną możesz zapisać się poprzez zakładkę „Porady”, którą znajdziesz w górnej części tej strony internetowej.
Z rozwijanego menu wybierz następnie jedną z dostępnych usług. Konsultacje (porady prawne) przeprowadzamy albo stacjonarnie, albo online. Biura Kancelarii znajdują się w Poznaniu oraz w Koszalinie. Porady online przeprowadzamy za pośrednictwem Zoom, Skype lub Whatsapp.
W kolejnym kroku zarezerwuj datę i godzinę spotkania.
Następnie wpisz swoje podstawowe dane.
Potwierdź swoje zamówienie klikając „Przejdź do płatności”.
Po zarezerwowaniu terminu i opłaceniu spotkania, otrzymasz ode mnie mailowo automatycznie potwierdzenie spotkania. Następnie skontaktuję się z Tobą jeszcze przed spotkaniem. Do zobaczenia!
