Separacja
Separacja
Co to jest separacja
Klienci, którzy najczęściej przychodzą do mnie na pierwszą poradę w sytuacji, w której w ich małżeństwie nie dzieje się już dobrze, mają wiele wątpliwości. Zastanawiają się co będzie lepsze – rozwód czy separacja. Często bowiem klienci nie wiedzą zwyczajnie, co to jest separacja. Separacja jest rzeczywiście zbliżona do rozwodu. Istnieje jednak też kilka istotnych różnic. Przede wszystkim, w innym celu sąd orzeka separację, a w innym celu sąd orzeka rozwód.
Co nam daje separacja?
Przychodząc na spotkanie do kancelarii, moi klienci nierzadko pytają wprost: co nam daje separacja. Sprawa w sądzie o separację jest zwykle efektem trwającej już od jakiegoś czasu faktycznej separacji między małżonkami. Krótko mówiąc, małżonkowie nie utrzymują bliskości, nie śpią razem, nie spędzają wspólnie czasu, nie mają wspólnego budżetu. Z jakiegoś powodu nie chcą jeszcze bądź nie są gotowi na rozwód. Separacja prawna jest więc po pierwsze pewnym uporządkowaniem sytuacji prawnej małżonków, wynikającej z ich separacji faktycznej. Sama separacja faktyczna nie ma skutków prawnych, zaś separacja orzeczona przez rozwód – już tak.
Kiedy sąd orzeka separację
Zgodnie z przepisami Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego, sąd może orzec separację, jeżeli pomiędzy małżonkami nastąpił zupełny rozkład pożycia małżeńskiego. Kluczowe jest tu zatem słowo „zupełny”.
Tak jak w przypadku sprawy o rozwód, tak i w sprawie o separację sąd bada istnienie, a raczej nieistnienie między małżonkami trzech podstawowych więzi. Mowa tu o więzi:
- fizycznej (współżycie fizyczne),
- gospodarczej (wspólne gospodarstwo domowe i pieniądze)
- emocjonalnej (wzajemne uczucia).
Żeby zatem rozkład pożycia był zupełny, sąd musi dojść do przekonania, że rozpadły się już wszystkie trzy powyższe więzi, łączące kiedyś małżonków.
Uwaga: przyjmuje się, że w niektórych przypadkach można stwierdzić, że rozkład jest zupełny nawet mimo zachowania niektórych elementów więzi. Będzie tak np. w sytuacji, gdy małżonkowie wciąż mieszkają razem, ale jest tak tylko i wyłącznie ze względów ekonomicznych (np. brak pieniędzy na wynajęcie/zakup innego mieszkania).
Kiedy separacja jest niedopuszczalna
Podobnie jak w przypadku orzekania rozwodu, tak i w przypadku separacji, istnieje sytuacja, kiedy separacja jest niedopuszczalna. Przepisy stanowią, że nawet w sytuacji zupełnego rozkładu pożycia, orzeczenie separacji nie jest dopuszczalne, jeżeli wskutek niej miałoby ucierpieć dobro wspólnych małoletnich dzieci małżonków albo jeżeli z innych względów orzeczenie separacji byłoby sprzeczne z zasadami współżycia społecznego.
Orzeczenie separacji będzie sprzeczne z zasadami współżycia społecznego przykładowo wtedy, gdy małżonkowie wychowują wspólne pełnoletnie, ale niepełnosprawne dziecko wymagające pieczy obojga rodziców.
Separacja na zgodne żądanie małżonków
Jest tak, że jeżeli małżonkowie nie mają wspólnych małoletnich dzieci, sąd może orzec separację na podstawie zgodnego żądania małżonków. Co ważne, także i tutaj sąd musi ustalić, że w sposób zupełny ustały wszystkie więzi małżeńskie.
Należy pamiętać, że orzekając separację na podstawie zgodnego żądania małżonków, sąd nie orzeka o winie rozkładu pożycia.
Skutki prawne separacji
Stan separacji prawnej powstaje między małżonkami z chwilą uprawomocnienia się wyroku rozwodowego lub też postanowienia o separacji (w przypadku żądania separacji zgodnie przez obie strony). Z momentem uprawomocnienia się decyzji sądu, powstają określone skutki prawne.
Najważniejsze skutki prawne separacji są następujące:
- między małżonkami powstaje rozdzielność majątkowa,
- do dziecka urodzonego po upływie 300 dni od orzeczenia separacji nie znajduje zastosowania domniemanie pochodzenia dziecka od męża matki,
- powstaje możliwość dochodzenia alimentów na podstawie art. 60 KRO
- ustaje obowiązek wspólnego pożycia i zachowania wierności małżeńskiej,
- ustaje obowiązek nakładający na małżonków obowiązek wspólnego rozstrzygania o istotnych sprawach rodziny
- wygasa obowiązek przyczyniania się obojga małżonków do zaspokajania potrzeb rodziny, którą założyli przez swój związek.
Należy pamiętać, że nawet w przypadku separacji orzeczonej przez sąd, małżeństwo trwa nadal, a zatem ani mąż, ani żona nie mogą zawrzeć kolejnego związku małżeńskiego. Nie ma również możliwości powrotu do poprzedniego nazwiska w czasie trwania separacji.
Jak długo trwa separacja
Jednym z częstych pytań jest też pytanie o to, jak długo można żyć w separacji. Nie ma określonego przepisu, który wskazywałby na to, jak długo trwa separacja. Jest tak, że to małżonkowie mają zadecydować o tym sami, jak długo taki stan rzeczy ma się utrzymywać. Czas separacji ma dać małżonkom przestrzeń do zastanowienia się, czy chcą kontynuować wspólne życie, czy też nie.
Na zgodne żądanie małżonków sąd orzeka o zniesieniu separacji. Oznacza to w skrócie, że jeżeli małżonkowie poinformują sąd o swojej zgodnej decyzji, wówczas sąd jest związany tym żądaniem i musi znieść separację.
Niezależnie od tego, czy separacja została orzeczona wyrokiem (czyli w tzw. postępowaniu procesowym) bądź też postanowieniem (czyli w tzw. w postępowaniu nieprocesowym), o zniesieniu separacji orzeka sąd w trybie postępowania nieprocesowego. Na zgodne żądanie małżonków sąd wydaje więc postanowienie o zniesieniu separacji.
Uwaga: taka decyzja sądu może zapaść dopiero po przeprowadzeniu rozprawy. Z momentem, kiedy postanowienie o zniesieniu separacji staje się prawomocne, ustają skutki separacji (opisane powyżej).
Co lepsze rozwód czy separacja
Sąd orzeka rozwód po ustaleniu, że wszystkie więzi małżeńskie między stronami rozpadły się w sposób trwały (kryterium czasu) i zupełny (całkowity, totalny). Przy orzeczeniu separacji nie ma wymogu trwałości rozkładu pożycia małżeńskiego. Przy separacji wystarczy, żeby rozkład był zupełny. Odpowiedź na pytanie co lepsze rozwód czy separacja nie jest zatem łatwa i jednoznaczna.
Wnosząc pozew o separację lub zgodny wniosek stron o separację, trzeba jednak mieć na względzie pewne niebezpieczeństwo. Mianowicie, przepisy Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego stanowią, że jeżeli jeden z małżonków żąda orzeczenia separacji, a drugi orzeczenia rozwodu i żądanie to jest uzasadnione, sąd orzeka rozwód.
Czy separację wpisuje się do aktu małżeństwa
Tak. Zgodnie z treścią ustawy Prawo o aktach stanu cywilnego, prawomocne orzeczenie o separacji stanowi podstawę wpisu wzmianki dodatkowej do aktu małżeństwa, a odpis skrócony aktu małżeństwa zawiera adnotację o separacji wraz z oznaczeniem sądu, sygnaturą akt sprawy i datą uprawomocnienia się orzeczenia o separacji.
Masz dodatkowe pytania? Skontaktuj się z adwokatem doświadczonym w sprawach rodzinnych.