Ile kosztuje mediacja sądowa

Jednym z najczęściej pojawiających się pytań przy rozmowach o mediacji jest pytanie o jej koszt, a w szczególności: ile kosztuje mediacja sądowa, czy płaci się za poszczególne spotkanie z mediatorem, która ze stron ponosi koszty mediacji, kto uiszcza opłatę w przypadku mediacji sądowej, kto ponosi koszty w razie zwolnienia jednej lub obu stron procesu od kosztów sądowych, czy opłata za mediację podlega opodatkowaniu podatkiem VAT i wiele innych. Na te i inne pytania, odpowiedź znajduje się poniżej 🙂

Rodzaj mediacji a koszt mediacji 

Mediacja co do zasady dzieli się na mediację sądową (ze skierowania sądu) i mediację pozasądową (prywatną). W pierwszym przypadku, strony trafiają do mediatora właśnie ze skierowania tego sądu. Sąd kieruje strony do mediacji w formie postanowienia). W przypadku mediacji prywatnej, to strony z własnej inicjatywy decydują się na skorzystanie z pomocy mediatora. Może to nastąpić bądź to jeszcze przed wszczęciem postępowania w sądzie, bądź także w jego trakcie.

W zależności od rodzaju mediacji, inaczej odpowiemy na pytanie: ile kosztuje mediacja sądowa.

Mediacja sądowa (ze skierowania sądu)

Opłaty w przypadku mediacji sądowej regulowane są aktem prawnym – rozporządzeniem Ministra Sprawiedliwości z dnia 20 czerwca 2016 roku w sprawie wysokości wynagrodzenia i podlegających zwrotowi wydatków mediatora w postępowaniu cywilnym (Dz. U. z 2016 roku, poz. 921). Podane poniżej kwoty są kwotami netto. Jeżeli mediator jest podatnikiem podatku VAT, to do wskazanych kwot doliczany jest jeszcze podatek VAT. Obecnie w wysokości 23%.

Koszty mediacji sądowej są więc stałe, z góry określone. W przypadku mediacji sądowej łatwo możemy powiedzieć, ile kosztuje mediacja sądowa. Dobrze jest, gdy to już sędzia w toku postępowania, po wyrażeniu przez strony zgody na skierowanie sprawy do mediacji, informuje strony o kosztach związanych z mediacją oraz sposobem ich uiszczania.

Rozporządzenie dzieli sprawy trafiające do mediacji na te, w których można ustalić tzw. wartość przedmiotu sporu. Jest to najczęściej kwota, o jaką toczy się bądź ma się toczyć postępowanie przed sądem. A zatem np. sprawy o zapłatę, o podział majątku wspólnego małżonków oraz te sprawy, w których nie jest możliwe ustalenie wartości przedmiotu sporu  sprawy o prawa niemajątkowe (najczęściej będą to sprawy rodzinne – np. o ustalenie kontaktów).

Koszty mediacji sądowej przedstawia poniższa grafika:

Czy wynagrodzenie mediatora to już wszystkie koszty w mediacji sądowej?

Nie. W ramach mediacji sądowej, mediatorowi przysługuje jeszcze zwrot wydatków mediatora. Muszą być one poniesione w związku z przeprowadzeniem mediacji, na pokrycie następujących kosztów:

Ile kosztuje mediacja – kto ponosi koszty?

Wynagrodzenie i zwrot wydatków obciążają strony (a nie sąd czy Skarb Państwa). Zasadą jest też, że środki pieniężne w ustalonej wysokości mediator pobiera bezpośrednio od stron. Sąd ustala je i przyznaje mediatorowi tylko w konkretnym przypadku. A mianowicie wówczas, gdy przynajmniej jedna ze stron skierowanych do mediacji przez sąd była zwolniona od kosztów sądowych w zakresie obejmującym należności mediatora, a pozostałe strony nie wypłaciły mediatorowi tych należności w całości.

Koszty mediacji prowadzonej ze skierowania sądu zalicza się do niezbędnych kosztów procesu w rozumieniu art. 98 (1) par. 1 k.p.c. Koszty mediacji sądowej zostają rozliczone pomiędzy stronami z uwzględnieniem zasady odpowiedzialności za wynik procesu, a zatem co do zasady – to przegrywający będzie ponosił te koszty. Co ważne, mediatorowi należy się wynagrodzenie niezależnie od tego, czy strony zawarły ugodę, czy też nie. Mediatorowi nie przysługuje wynagrodzenie tylko wtedy, gdy sam jeszcze przed przystąpieniem do mediacji wyraził zgodę na prowadzenie jej bez wynagrodzenia.

Co ważne, przepis powyższy znajdzie zastosowanie tylko wtedy, gdy postępowanie mediacyjne nie zakończyło się ugodą.  Jeżeli zaś doszło do zawarcia ugody, którą sąd następnie zatwierdził, to koszty mediacji prowadzonej na skutek skierowania przez sąd i zakończonej ugodą znosi się wzajemnie, jeżeli strony nie postanowiły inaczej. Standardowo strony pokrywają koszty mediacji po połowie. Wyjątek: chyba że w ugodzie ustalą, że ponoszą je w innych częściach lub pokrywa je tylko jedna ze stron.

Zwolnienie od kosztów – kto płaci za mediację?

Może być tak, że sąd przynajmniej jedną ze stron zwalnia od kosztów sądowych w zakresie obejmującym należności mediatora. Wówczas, co do zasady to druga ze stron powinna ponieść te koszty. Tak też przyjmuje się w praktyce, że w razie zwolnienia od kosztów tylko jednej ze stron mediator musi wystawić fakturę lub rachunek drugiej stronie mediacji. Co jednak w przypadku, gdy strona niezwolniona od kosztów nie wypłaca mediatorowi jego należności bądź wypłaca je w niepełnej wysokości?

W takim przypadku mediator może zwrócić się do sądu o zapłatę wynagrodzenia. Dotyczy to też ewentualnych poniesionych wydatków takich jak koszt dojazdu, koszt najmu pomieszczenia, koszt korespondencji). Oznacza to, że koszty te będą obciążały Skarb Państwa.

Obecnie to sędzia w danej sprawie zarządza wypłatę należności mediatorowi. Następuje to po złożeniu przez niego do sądu protokołu mediacji i rachunku (faktury). W obecnym stanie prawnym powinno to następować w toku procesu (tj. po zakończeniu mediacji). A zatem nie dopiero po orzeczeniu o kosztach procesu (tj. na końcu postępowania).

Jestem certyfikowanym mediatorem sądowym. Potrzebujesz przeprowadzić mediację? Skontaktuj się ze mną.