Podczas prowadzonych przeze mnie konsultacji rozwodowych, jednym z najczęściej pojawiających się pytań jest pytanie o to, kiedy właściwie sąd może orzec rozwód. Wtedy to po raz pierwszy mówię o tym, czym jest rozkład pożycia małżeńskiego. Dzieje się tak dlatego, że zgodnie z treścią art. 56 §1 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego, jeżeli między małżonkami nastąpił zupełny i trwały rozkład pożycia, każdy z małżonków może żądać, ażeby sąd rozwiązał małżeństwo przez rozwód.
Rozkład pożycia małżeńskiego oznacza zwyczajnie ustanie wspólnego pożycia małżeńskiego, zaprzestanie przez małżonków funkcjonowania razem – tak jak małżeństwo. Rozkład pożycia małżeńskiego uznawany jest za przeciwieństwo obowiązku wspólnego pożycia, który to obowiązek na małżonków nakłada art. 23 ust. 2 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego.
W praktyce, sąd rozwodowy ustala, czy rzeczywiście nastąpił rozkład pożycia małżeńskiego poprzez zbadanie, czy małżonków wiążą jeszcze trzy charakterystyczne dla związku małżeńskiego więzi, a mianowicie:
Więź fizyczna oznacza, że małżonkowie utrzymują współżycie fizyczne. Ustalenie, czy doszło do ustania tej więzi sprowadza się do badania przez sąd rozwodowy w szczególności: czy małżonkowie mieszkają razem, a jeśli tak, to czy zajmują wspólną sypialnię, czy też śpią w osobnych łóżkach. Najczęściej w trakcie rozprawy rozwodowej sąd wprost pyta małżonków czy utrzymują jeszcze współżycie fizyczne, a jeśli nie to od kiedy taki stan trwa.
Więź emocjonalna oznacza, że małżonkowie darzą się wzajemnie uczuciem miłości. Nie sympatii, szacunku czy wzajemnego przywiązania. Aby ustalić, że więź ta została rozerwana, sąd rozwodowy będzie pytał żonę, czy kocha ona jeszcze męża, a męża, czy kocha jeszcze żonę. W przypadku odpowiedzi przeczącej, sąd najpewniej dopyta, od kiedy małżonek datuje, że przestał darzyć drugiego małżonka uczuciem miłości.
Co ciekawe, rozkład pożycia w wymiarze emocjonalnym może nastąpić nie tylko, gdy więź duchowa ustała po stronie obojga małżonków, lecz także wyłącznie jednego z nich. Warto też pamiętać, że do uznania, że między małżonkami brak jest wspólnoty duchowej, nie jest konieczne stwierdzenie przez otoczenie wrogiego lub choćby niechętnego stosunku do siebie. Zachowanie poprawnych stosunków, utrzymywanie kontaktów, chociażby w interesie wspólnych dzieci, nie musi koniecznie oznaczać, że więź duchowa małżonków istnieje (tak np. wyrok Sądu Apelacyjnego w Katowicach z dnia 28 października 2004 roku, sygn. I ACa 375/04).
Więź ekonomiczna (gospodarcza) oznacza, że małżonkowie prowadzą wspólne gospodarstwo domowe. O tym świadczy przykładowo to, że małżonkowie wspólnie w dalszym ciągu zamieszkują i mają wspólną lodówkę, którą wspólnie zaopatrują; że posiadają wspólne konto w banku, z którego opłacają koszty związane z utrzymaniem mieszkania; że wspólnie przygotowują i spożywają posiłki itd.
Fakt wspólnego zamieszkiwania nie musi przy tym koniecznie oznaczać, że małżonków nadal łączy więź gospodarcza (ekonomiczna). Może bowiem być tak, że przed rozwodem (i często również przed podziałem majątku, jeśli przykładowo zajmowane obecnie mieszkanie jest wspólne), zwyczajnie jedno z małżonków nie ma dokąd się wyprowadzić. W takim wypadku, dla ustalenia, że więź ekonomiczna ustała, ważne będzie ustalenie, że każde z małżonków utrzymuje się samodzielnie, pracuje, posiada własne konto w banku, a nadto że samodzielnie finansuje koszty związane z zapewnieniem sobie wyżywienia, odzieży itd.
Przesłanką uzasadniającą orzeczenie rozwodu jest ustalenie przez sąd rozwodowy, że rozkład pożycia małżeńskiego cechuje się tym, że po pierwsze jest on zupełny, a po drugie, że jest on trwały.
Ustalenie w tym zakresie odróżnia rozwód od separacji. Dla rozwodu niezbędne jest ustalenie, że rozkład pożycia małżeńskiego spełnia zarówno kryterium zupełności, jak i trwałości – jest i trwały, i zupełny. W przypadku separacji sąd ustala tylko, czy rozkład ten jest zupełny. Więcej na temat separacji przeczytasz tutaj.
Rozkład pożycia małżeńskiego jest zupełny wtedy, jeżeli pożycie to ustało na wszystkich trzech płaszczyznach, o których mowa we wcześniejszym fragmencie artykułu. Krótko mówiąc, o zupełności rozkładu pożycia małżeńskiego świadczy to, że bez wątpienia ustała więź fizyczna, więź emocjonalna oraz więź gospodarcza (ekonomiczna).
Zupełność rozkładu pożycia małżeńskiego sąd ustala w pierwszej kolejności. Dopiero po tym ustaleniu, sąd rozwodowy przechodzi do badania, czy rozkład ten ma charakter trwały, czy też przejściowy.
Sąd Najwyższy przyjmuje, że rozkład pożycia małżeńskiego jest trwały, gdy brak jest perspektyw (widoków, szans) na powrót małżonków do wspólnego pożycia.
Już w uchwale z dnia 28 maja 1955 roku, sygn. akt: I CO 5/55, Sąd Najwyższy stwierdził, że „do uznania, że rozkład jest trwały nie jest konieczne stwierdzenie, że powrót małżonków do pożycia jest bezwzględnie wyłączony. Wystarczy oparta na doświadczeniu życiowym ocena, że w okolicznościach sprawy powrót małżonków do wspólnego pożycia nie nastąpi. Należy przy tym mieć na uwadze indywidualne cechy charakteru małżonków”.
O trwałości rozkładu pożycia małżeńskiego może więc w praktyce świadczyć to, że:
W orzecznictwie przyjmuje się, że „o zupełności i trwałości rozkładu pożycia może świadczyć zgoda obojga małżonków na rozwód. Zgoda małżonków nie zwalnia sądu z obowiązku zbadania wszystkich istotnych okoliczności sprawy. W razie wyrażenia przez jedną ze strony zgody na rozwód sąd powinien ustalić, czy nie jest ona „obiektem nacisków ze strony współmałżonka, których celem byłoby skłonienie jej do wyrażenia zgody na rozwód i czy ta zgoda rzeczywiście jest wynikiem oceny przyszłości związku z jej strony, a nie jest spowodowana innymi okolicznościami” (sprawdź: wyrok Sądu Apelacyjnego w Rzeszowie z dnia 21 kwietnia 1994 roku, sygnatura akt: I ACr 68/94).
Rozwód to niezwykle trudne i bolesne doświadczenie. Nie należy przy tym zapominać, że rozwód w rozumieniu sądowym to szereg czynności procesowych. Jest tak, że do sprawy o rozwód należy się odpowiednio przygotować. Dlatego też warto skorzystać z pomocy doświadczonego adwokata rozwodowego. Na konsultację w sprawie rozwodu umówisz się poniżej.
Ograniczenie kontaktów z dzieckiem Zgodnie z treścią artykułu 113 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego, niezależnie od…
Separacja na zgodny wniosek Sprawa o separację może zostać rozpoznana przez sąd w jednym z…
Dowody w sprawie o alimenty Sprawa o alimenty (jak również o podwyższenie alimentów, obniżenie alimentów…
Podział majątku przed rozwodem Rozwód i podział majątku często powszechnie uznawane są za możliwe do…
Pozew o rozwód – od czego zacząć Krokiem rozpoczynającym całe postępowania rozwodowe w sądzie jest…
Nie dam Ci rozwodu - prawda czy fałsz? Każda sprawa o rozwód jest inna. Czasem…