Zasada jest taka, że małżonkowie mają równe udziały w majątku wspólnym małżeńskim. To w praktyce oznacza, że w podziale majątku zarówno żona, jak i mąż powinni otrzymać połowę majątku. Czasami można jednak ustalić tzw. nierówne udziały w majątku wspólnym. W dzisiejszym artykule omawiam procedurę, w której nierówne udziały w majątku wspólnym mogą zostać ustalone.
Zgodnie z treścią art. 43 §1 k.r.o, oboje małżonkowie mają równe udziały w majątku wspólnym. Jest to zasada, która potwierdza, że zarówno żona jak i mąż mają równą (równoprawną) pozycję.
Należy pamiętać, że zasada równych udziałów w majątku wspólnym obowiązuje niezależnie od przyczyny, która doprowadziła do ustania wspólności majątkowej. Będzie tak zatem w przypadku:
Zapamiętaj: wyjątek od zasady równości udziałów małżonkowie mogą ustanowić w treści intercyzy (czyli umowy).
W praktyce często zdarza się, że jeden bądź oboje małżonkowie w sprawie o podział majątku będą żądać, żeby sąd ustalił nierówne udziały w majątku wspólnym. Najczęściej takie żądanie pojawia się wtedy, gdy mąż/żona twierdzą, że to oni w większym stopniu przyczynili się do powstania całego majątku. Czy jest to możliwe?
Artykuł 43 §2 k.r.o. wskazuje, że z ważnych powodów każdy z małżonków może żądać, ażeby ustalenie udziałów w majątku wspólnym nastąpiło z uwzględnieniem stopnia, w którym każdy z nich przyczynił się do powstania tego majątku.
Zapamiętaj: Wychodzimy z założenia, że tylko w małżeństwie prawidłowo funkcjonującym, mąż i żona powinni mieć równe udziały w majątku. Ustalanie nierównych udziałów w majątku wspólnym jest wyjątkiem od zasady równych udziałów. Sąd ustala proporcję udziałów tylko na wyraźne żądanie (zgłaszane najczęściej w piśmie). Sąd nie ustala nierównych udziałów z własnej inicjatywy (z urzędu).
Żeby sąd mógł ustalić nierówne udziały w majątku wspólnym, muszą zaistnieć łącznie dwie przesłanki:
Oceniając to, w jakim stopniu mąż i żona przyczynili się do powstania ich majątku, sąd podchodzi do sprawy kompleksowo. Nie chodzi tu zatem wyłącznie o wysokość zarobków czy innych dochodów, które osiągali mąż i żona. Sąd będzie tu badał, w jaki sposób te zarobione pieniądze były wydawane przez każdego z małżonków. Sąd sprawdzi też, czy pieniądze nie były trwonione i czy gospodarowano nimi rozsądnie.
Co ważne, art. 43 §3 k.r.o. wprost wskazuje, że przy ocenie, w jakim stopniu każdy z małżonków przyczynił się do powstania majątku wspólnego, uwzględnia się także nakład osobistej pracy przy wychowaniu dzieci i we wspólnym gospodarstwie domowym.
Powyższe oznacza, że przyczynianie się do powstania majątku wspólnego to po pierwsze – zarabianie pieniędzy (gromadzenie środków, powiększanie majątku wspólnego). Jednakże – nie tylko. Przyczynianie się to też działanie, które pozwala na zaoszczędzenie kosztów. jeżeli zatem np. mama/tata nie pracuje zawodowo i zajmuje się domem i dziećmi, wówczas taka postawa tego małżonka pozwala zaoszczędzić na kosztach związanych z zatrudnieniem opiekunki czy też kosztem przedszkola/żłobka.
Przy ocenie stopnia przyczynienia się powinno też brać się pod uwagę przedmioty nabyte w drodze dziedziczenia (spadek), zapisu czy też darowizny.
Sąd ustalił już, że mąż i żona w różnym stopniu przyczynili się do powstania majątku wspólnego. Żeby sąd wydał postanowienie o nierównych udziałach, musi jeszcze zostać spełniona druga przesłanka. Mianowicie, taka decyzja sądu musi zostać wydana z tzw. ważnych powodów.
Nie ma definicji tzw. „ważnych powodów”. Tę przesłankę sąd ocenia indywidualnie na gruncie każdej sprawy o podział majątku wspólnego.
Kwestia „ważnych powodów” oceniana jest z punktu widzenia tak zwanych zasad współżycia społecznego. To z małżonków, które domaga się ustalenia nierównych udziałów musi wykazać, że społecznie akceptowalne, zgodne z przyjętymi zasadami moralnymi będzie takie rozstrzygnięcie sądu. Można też powiedzieć z drugiej strony. Trzeba wykazać, że otrzymanie przez jednego z małżonków korzyści z tej części majątku wspólnego, do której powstania on się nie przyczynił, pozostawałoby w sprzeczności z tymi zasadami.
Sam fakt, że małżonek popełnił przestępstwo, za które został prawomocnie skazany, nie przesądza ustalenia nierównych udziałów w majątku wspólnym.
Jednym z przykładów ważnego powodu, dla którego sąd może ustalić nierówne udziały jest rażąco naganne zachowanie małżonka, któremu ma przypaść mniejszy udział w majątku. Może to polegać np. na tym, że taki małżonek w sposób rażący lub uporczywy nie przyczyniał się on do powstania majątku wspólnego stosownie do swych sił i możliwości zarobkowych (tak np. postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 26 listopada 1974 roku, sygn. akt III CRN 227/73).
O takiej sytuacji mówimy w szczególności wtedy, gdy małżonek nagle i niespodziewanie porzucił rodzinę.
Ważne powody w rozumieniu art. 43 §2 k.r.o. to także:
Ważne: jeżeli małżonek będzie w stanie wykazać, że nie przyczynił się do powstania majątku z powodów obiektywnych, niezależnych od niego (np. z powodu choroby albo pobierania nauki w celu osiągnięcia kwalifikacji zawodowych), wówczas sąd nie ustali nierównych udziałów w sprawie o podział majątku.
Za ustaleniem przez sąd nierównych udziałów przemawiać może także długotrwała separacja małżonków. Chodzi tu o sytuację, w której kobieta i mężczyzna formalnie są małżeństwem (w świetle prawa), jednak od lat nie mieszkają już razem, a każde z nich zarabia na siebie i samodzielnie się utrzymuje.
Ustalenie przez sąd nierównych udziałów w majątku wspólnym będzie oznaczało, że rozstrzygnięcie takie dotyczy udziałów w całym majątku. Nie można domagać się ustalenia nierównych udziałów w poszczególnych składnikach majątku. Przykładowo: nie można żądać ustalenia, że mąż/żona w mniejszym stopniu przyczynili się tylko do zakupu/budowy domu.
W skomplikowanych sprawach rodzinnych, takich jak sprawa o podział majątku wspólnego, warto skorzystać z pomocy adwokata posiadającego doświadczenie w sprawach rodzinnych. Zapraszam do zapoznania się z ofertą Kancelarii i do kontaktu w dogodnej formie.
Zagrożenie nakazaniem zapłaty Kontaktowanie się rodzica (rodziców) z dzieckiem stanowi zarówno prawo, jak i obowiązek.…
Jak sąd oblicza alimenty Wysokość alimentów na dziecko może zostać obliczona albo samodzielnie przez rodziców…
Jak obliczyć koszty utrzymania rodziny Gdy rozwodzący się małżonkowie posiadają wspólne małoletnie dziecko (dzieci), jednym…
Czy w trakcie wakacji trzeba płacić alimenty Co roku w okolicy maja i czerwca wielu…
Ograniczenie kontaktów z dzieckiem Zgodnie z treścią artykułu 113 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego, niezależnie od…
Separacja na zgodny wniosek Sprawa o separację może zostać rozpoznana przez sąd w jednym z…